مدیریت و برنامه ریزی
برنامه ریزی اقتصادی و سیاستگذاری اقتصادی
به باور بسیاری، برنامه و برنامه ریزی از ملزومات اولیه و شاید بدیهی برای رسیدن به اهداف در زندگی فردی و اجتماعی است. البته این تلقی می تواند برداشتی معطوف به تجربه بوده و عاری از حقیقت نباشد؛ ولی باید متذکر شد که تعریف درست و دقیق از مفهوم برنامه ریزی خصوصا در مباحث اجتماعی حائز اهمیت است و می تواند اذهان را از غلتیدن در وادی خطا باز دارد.
برنامه ریزی اقتصادی در یک تعریف ساده، به مجموعه ای از راهکارها برای نیل به یک هدف از پیش تعیین شده اطلاق می شود. البته این تعریف خالی از اشکال نیست، ولی برای انتقال مفهوم، کافی به نظر می رسد. در ذیل این تعریف، یک اندیشه و تفکر بنیادین نسبت به اقتصاد نهفته است که تعریف برنامه ریزی در واقع صورت ظاهری این اندیشه قرار گرفته است. این تفکر فلسفی نسبت به اقتصاد چیزی جز پنداشت ﺁن بسان یک مجموعه مکانیکی نیست. بالطبع یک سیستم مکانیکی می تواند در یک فضای مکانیکی قابل هدف گذاری ، کنترل و برنامه ریزی باشد. باور نگارنده آن است که این تفکر سعی در ساده سازی اقتصاد داشته و بر ﺁن است که با این ساده سازی، این پدیده بی نهایت پیچیده و شگرف را که ماهیت مدرن ﺁن بیش از هر پدیده دیگر منجر به تعالی زندگی مادی انسان ها شده است، به تصرف خود درآورد. بی شک خواننده محترم با این تفکر در یک قرن گذشته آشنایی دارد. تفکر مارکسیستی- کمونیستی از اقتصاد که در نهایت در قالب اداره شوروی سابق و اقمار ﺁن نمود عینی یافت و برنامه ریزان اقتصادی با هدف دربند کشیدن اقتصاد دست به ایجاد برنامه های اقتصادی میان مدت و بلندمدت زدند تا به زعم خود، عدالت اجتماعی را جاری و رشد و توسعه را فراهم آورند. برنامه ریزی از یک مکانیسم از بالابه پایین آغاز و کلیه شئون زندگی اجتماعی را فرا گرفت ، نحوه کاشت و برداشت، تولید کالاو خدمت و فعالیت هر جنبنده از قبل برنامه ریزی شده و جهت اجرا ابلاغ شد ، سر انجام این همت گسترده و البته بسیار ناگوار و در عین حال مضحک ، داستان فروپاشی یک امپراتوری و فقر و فلاکت مردم آن و بی اعتباری تئوری پیشینیان است که امروزه نقل هر محفلی است.خواننده محترم توجه دارد که گرفتاری اساسی نه برنامه ریزی اقتصادی، بلکه تفکر اقتصادی پیشینیان آن بوده است ، این که اقتصاد به مانند یک سیستم مکانیکی قابل کنترل و هدف گذاری مشخص ، تعیین مسیر دقیق و از قبل پیش بینی شده باشد، دچار سستی شده است.در عین حال در کنار مفهوم برنامه ریزی اقتصادی ، مفهوم دیگری به نام سیاست گذاری اقتصادی مطرح شده است. سیاست گذاری اقتصادی در یک تعریف ساده عبارت است از ایجاد یا اعمال مشوق هایی از سوی دولت یا نهادهای دیگر سیاست گذاری به منظور دستیابی به اهداف از پیش تعیین شده و متکی بر ابزارهای سیاست گذاری اقتصادی. این تعریف نیز به مانند قبلی برگرفته از یک نگاه فلسفی به اقتصاد است. در این دیدگاه، اقتصاد مانند یک موجود زنده ، متحرک و با شعور تلقی می شود که نسبت به اعمال مشوق ها واکنش نشان داده و قادر است در یک فرآیند خورد و باز خورد در جهت مشوق ها حرکت کرده و به هدف نهایی دست یابد.بدیهی است که سیاست گذاری اقتصادی به دنبال طرح دقیق مسیر دستیابی به اهداف نیست، بلکه تنها در جهت هدایت رفتارهای اقتصادی عاملان اقتصادی، بدون اعمال دخالت مستقیم در تصمیمات آنها و با استفاده از ابزارهای شناخته شده اقتصادی است.
[ بازدید : 20 ] [ امتیاز : 0 ] [ نظر شما : ]
